نویسنده و پژوهشگر: گفت و گوی میان دین و موسیقی بر پایه احترام متقابل موثر خواهد بود
به گزارش پیلانو، نویسنده کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» با اشاره به این که نتایج این کتاب بیان کننده استقلال بیش از پیش نهاد هنر از نهاد دین خصوصاً در موسیقی است، اظهار داشت: این دو، نه فقط دو گستره جداگانه که دو قلمروی معنابخش هستند و گفت و گوی میان این دو، تنها زمانی مؤثر خواهد بود که بر پایه فهم و احترام متقابل شکل گرفته باشد.
به گزارش پیلانو به نقل از خبرگزاری ایرنا، کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» با پژوهش و نویسندگی حسین سَروی جمعه (نهم خرداد) با حضور بابک رضایی مدیرکل دفتر موسیقی، محمدحسین اسماعیلی مدیرکل دفتر برنامه ریزی و آموزش های هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل، داریوش پیرنیاکان رییس هیأت مدیره، حمیدرضا عاطفی عضو هیأت مدیره خانه موسیقی و جمعی از هنرمندان و محققان صاحب نام عرصه موسیقی در تالار استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران رونمایی گردید.
حسین سروی مولف کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» در این جلسه اظهارداشت: این کتاب حاصل بالاتر از سه سال تلاش پیوسته برای پرداختن به یکی از پیچیده ترین و در عین حال زنده ترین روابط فرهنگی در جامعه ما، یعنی نسبت میان دین و موسیقی است.
وی اظهار داشت: در جریان این مطالعه، از نگاهی چندجانبه بهره گرفته ایم که از آن جمله می توان به تحلیل فتاوا و متون فقهی، بررسی آرشیوهای مطبوعاتی، تحلیل آماری داده ها و گفت وگوهای میدانی با طیفی گسترده از افراد همچون مدیران ارشد حوزه موسیقی، فعالان نشر آثار موسیقایی و موسیقیدانانی در نقش های مختلف آهنگساز، نوازنده، خواننده و پژوهشگر اشاره نمود. شرایطی که تلاش شد تا تجربه های متنوع و گاه متضاد، کنار هم، مطرح و شنیده شوند.
سروی اضافه کرد: دوستانی که با پژوهش میدانی آشنا هستند، می دانند که سختی های کار فقط در انجام مصاحبه ها نیست بلکه دسترسی به منابع دست اول، ورود به آرشیوها و یافتن داده های معتبر به خودی خود، فرایندی طولانی و پرچالش بود که البته در این راه، برخی مدیران رسانه ها، واقعاً همراهی بزرگوارانه ای با ما داشتند.
این پژوهشگر موسیقی بیان کرد: هر چند نتایج این مطالعه، مبین و بیان کننده استقلال بیش از پیش نهاد هنر از نهاد دین، خصوصاً در امر موسیقی است اما نکته ظریف و بسیار قابل تأمل این است که این دو، نه فقط دو گستره جداگانه که دو قلمروی معنابخش هستند اما گفت و گوی میان این دو، تنها زمانی مؤثر خواهد بود که بر پایه فهم و احترام متقابل شکل گرفته باشد. چونکه امروز باتوجه به توسعه بیش از پیش رسانه های اجتماعی، هوش مصنوعی و تکنولوژی های جدید در تمامی عرصه ها، انتظار از نهاد دین، در داوری نسبت به پدیده ای در گستردگی موسیقی، داشتن شناختی است که هر گونه اظهار نظر و تصمیمی را معنادار و مسئولانه کند.
وی ضمن ارائه توضیحاتی از روند ایجاد کتاب اظهار داشت: در جای جای تحلیل های این اثر، به این مفهوم اشاره شده که ما نیازمند ایجاد نوعی «سواد دوسویه نهادی» هستیم؛ نوعی تلاش برای رسیدن به گفتگویی که در آن، هر نهاد، دیگری را جدی بگیرد و فهم کند و این مفهوم محوری، بی شک می تواند پلی برای نزدیک تر شدن دو سوی این گفت و گو و درک بهتر دغدغه های طرفین باشد که اگر این اتفاق بیفتد، شاید بجای مرزکشی، بتوانیم به امکان هایی برای هم افزایی بیندیشیم.
سروی اضافه کرد: یقیناً دشواری ها و سختی های مسیر شروع و فرجام این مطالعه، ارزش و موضوعیتی چندوجهی داشت. همچون این که ما را به صدای واقعی تری، از وضعیت دین و موسیقی در ایران معاصر، نزدیک کرد. در این راه، نکته راهبردی ای که برایم اهمیت ویژه داشت؛ این بود که اثر، نه فقط از زاویه هنری و نه فقط از نظر جامعه شناسی باشد. چونکه واقعیت این است که خیلی از پژوهش های موجود، این دو حوزه را بغیر از هم، تحلیل کرده اند. ما سعی کردیم این شکاف را تا حدی پر نماییم تا جامعه شناسی و هنر موسیقی را بالاتر از پیش، کنار هم بنشانیم البته از آنجائیکه باور دارم هیچ پژوهشی بی نیاز از نقد و بازبینی نیست؛ از تمامی صاحب نظران و خوانندگان این کتاب، فروتنانه دعوت می کنم که نقدها، دریافت ها و پیشنَهادهایشان را حتما با ما در بین بگذارند.
این نویسنده ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شاعران، هنرمندان و مدیران فقید عرصه موسیقی بیان کرد: مصاحبه نامه هایی که در این کتاب فقط گوشه هایی از آنها آمده، به زودی بصورت مجموعه ای مستقل، منتشر خواهد شد. مجموعه ای که به درستی می تواند مرجعی قابل اعتماد برای مستندسازی قسمتی از تاریخ شفاهی موسیقی و فرهنگ ایران معاصر قرار گیرد و اگر این صداها ثبت نشوند، بی شک به گوشه فراموشی خواهند رفت.
براساس این گزارش، در بخش دوم مراسم رونمایی این کتاب که به برگزاری نشست تخصصی کارشناسان حوزه های مختلف فرهنگی و موسیقی اختصاص داشت، حمیدرضا نوربخش خواننده، مدرس و مدیرعامل خانه موسیقی، حسن محدثی گیلوایی مدرس دانشگاه و جامعه شناس، اکبر ایرانی پژوهشگر، مدرس دانشگاه و مدیرموسسه پژوهشی میراث مکتوب و عباس نعیمی جورشری مدرس دانشگاه، پژوهشگر و جامعه شناس با اجرای حسین سروی به ارائه نقطه نظرات خود پیرامون کتاب «دین و موسیقی درایران معاصر» پرداختند.
تاکید بر بررسی دقیق تر نهاد هنر در تعامل با نهادهای دینی طی تاریخ جوامع اسلامی، نقش سازنده کارگزاران هنری نسبت به مسایل و رویدادهای اجتماعی، توجه مولف کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر» به گسترده تر شدن استقلال هنر موسیقی علی رغم مشکلات پیش روی آن، کوشش برای تعمیق و بهبود پیوند میان دین و موسیقی، طرح مباحثی پیرامون نظر و آرای فقها در عرصه موسیقی، پیوست فرهنگی و علمی کتاب در رابطه با سند ملی موسیقی کشور، تقدیر از تلاش نویسنده برای تدوین نظرات و آرای فقها از گذشته تا امروز در عرصه موسیقی همچون مواردی بود که در این جلسه تخصصی مورد نقد، بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
تاکید بر حضور موثرتر زنان هنرمند در موسیقی و نادیده نگرفتن آنها در این حوزه، تحلیل وضعیت موسیقی کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تأکید بر بهبود نابسمانی ها و لطمه های موجود، تأکید بر دوری جستن از دید سلیقه ای در جریان مدیریت عرصه موسیقی کشور، ارائه جزییاتی از نقش برجسته موسیقی به مثابه یک هویت جمعی ایرانیان، ارائه توضیحاتی در باره رواج گزینه ای به نام «موسیقی زیرزمینی»، توجه به قرارگرفتن موسیقی در ساختار اجتماعی با درنظرگرفتن تفاوت سلیقه ها در ساختارهای طبقاتی از دیگر مباحث مطرح شده در این جلسه بود.
در بخش پایانی مراسم حسین علیشاپور خواننده، زمان خیری نوازنده نی و فرزاد محمدنژاد نوازنده تار به اجرای برنامه پرداختند.
کتاب «دین و موسیقی در ایران معاصر – از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۶» با تالیف حسین سَروی و نظارت و مقدمه حسین محدثی گیلوایی انتشار یافته است.
در توضیح این اثر تالیفی پژوهشی آمده است: «در حدود نیم قرن اخیر رابطه دین و موسیقی (به منزله یکی از پرمصرف ترین هنرها) در ایران چه بوده است؟ موسیقی در ایران پس از انقلاب چه از سر گذرانده است؟ این دو پرسش، پرسش های اصلی این مطالعه هستند و شالوده این کتاب پژوهشی تجربی را شکل می دهند. مسیری که با نگاهی چند روشی انجام شده است. اول تحلیل محتوای متون فقهی و سپس تحلیل محتوای مطبوعاتی درباره ی رابطه دین و موسیقی طی پنج دهه گذشته در مصاحبه با مطلعین کلیدی حوزه موسیقی و تحلیل داده های آماری درباره ی تولیدات و آثار موسیقایی. این اثر را یک موسیقیدان زیرنظر یک محقق جامعه شناسی دین نوشته و محصول سه سال کار پژوهشی است.»
حسین سَروی همچون محققان عرصه های مختلف فرهنگ و هنر است که تحصیلات خودرا در رشته های دکترای تخصصی جامعه شناسی فرهنگی از دانشگاه آزاد اسلامی، کارشناسی ارشد رشته مطالعات فرهنگی از دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناسی رشته موسیقی از دانشگاه سوره تهران به انتها رسانده است.
تالیف کتاب ها و مقالاتی همچون «چالش های دین و موسیقی در ایران معاصر (۱۳۵۰تا ۱۳۹۶)»، «گرایش های دینی معاصر و وضعیت موسیقی در ایران پسا انقلابی»، «تحلیل گفتمان سنت گرای موسیقی در ایران معاصر(۱۳۸۵- ۱۲۸۵)»، «تحلیل گفتمان های تجددگرا و نوسنت گرا در ایران معاصر(۱۳۸۵- ۱۲۸۵)»، تألیف کتاب «آنچه یک کارشناس فرهنگی – هنری باید بداند(مدیریت پروژه، کارتیمی، سیستم مدیریت استعدادها)» با همکاری حسین علیان از کارهای پژوهشی سَروی در عرصه موسیقی هستند.
منبع: پیلانو