بازخوانی مهر از نواهایی برای میهن -۹؛ قصه نخستین سرود ملی جمهوری اسلامی ایران چه بود؟
به گزارش پیلانو، سرود پاینده بادا ایران نخستین سرود ملی و رسمی جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب بود که با شعری از ابوالقاسم حالت و آهنگسازی محمد بیگلری پیش روی مردم قرار گرفت.
دریافت 5 MB
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی: باآنکه در تعریف و تشریح آنچه بر موسیقی ملی ایران زمین گذشت میتوان به گزاره های رسانه ای گوناگونی رجوع کرد و پی به دلایل کاهش مخاطب در این حوزه به علت سو مدیریت ها و اشتباهات مختلف برد، اما یکی از بارزترین خصوصیت هایی که رجعت باردیگر به آنها حداقل می تواند یادآوری و بازخوانی مناسبی برای خوانش باردیگر آثار موسیقایی در این حوزه کند، تولید آثار ملی میهنی گوناگونی است که طی سالهای گذشته توسط هنرمندان دارای احترام و پرارزش موسیقی ایرانی چه در چارچوب «آلبوم»، چه در چارچوب «تک آهنگ» و چه در چارچوب «یک اثر موسیقایی در یک آلبوم» پیش روی مخاطبان این حوزه قرار گرفته اند. آثاری که به علت هوشمندی آهنگساز و نوازنده و خواننده در انتخاب آثاری که برای تولید انتخاب کردند، این کارها را نه تنها تبدیل به ماندگارترین و ممتازترین آثار ملی – میهنی کردند، بلکه از آنها میتوان بعنوان ممتازترین آثار موسیقایی در حوزه موسیقی ایرانی یاد کرد. آثاری که خیلی از آنها فارغ از دیدگاه سیاسی – اجتماعی که در زمان انتشار خود داشتند و مخاطب می توانست به صلاحدید آنچه در روزگارش اتفاق افتاده از آن برداشت های مختلفی داشته باشد، اما دربرگیرنده مؤلفه های موسیقایی پرارزش و ممتازی بودند که نمی توان از نام آنها به سادگی عبور کرد.
اساساً توجه به آثار موسیقایی که در حوزه های وطن دوستی و وطن پرستی توسط هنرمندان موسیقی کشورمان ساخته شده، بخصوص در این روزها که کشورمان در بطن اتفاقات و التهابات مختلفی قرار دارد، امری اجتناب ناپذیر است که می تواند فارغ از دل زدگی ها، دعواهای سیاسی، اختلافات درون گروهی، منازعات اجتماعی و تقابل نگاههای مختلف اندیشه ای که پرداخت به آنها مجال دیگری می طلبد، شرایط روحی مناسبی را برای فرار از این التهابات فراهم سازد که شنیدن به آن هم دربرگیرنده ایجاد روحیه وحدت طلبی و ایران دوستی و هم شنیدن موسیقی است که روزی روزگاری نقل محافل و دستگاههای پخش صوتی خانه ها و اتومبیل ها و مغازه های بودند اما هم اینک در مهجورترین شکل ممکن میان موجی از آلودگی های صوتی نشأت گرفته از تولیدات نازل موسیقایی قرار گرفته اند.
آنچه در سلسله گزارش های «بازخوانی مهر از نواهایی برای میهن» مورد توجه قرار گرفته، رجعتی باردیگر و اجمالی به آثار موسیقایی است که طی دهه های گذشته و سالهای اخیر توسط هنرمندان ارزشمند موسیقی کشورمان در سبک های مختلف پیش روی مخاطبان قرار گرفته اند و در این گزاره های رسانه ای بدون تقدم و تأخر زمانی به آنها می پردازیم. شرایطی که نقد و تحلیل و واکاوی هر یک از این آثار دربرگیرنده ابعاد مختلفی بوده و همواره مورد توجه منتقدان، مدرسان و پژوهشگران این عرصه قرار گرفته اند اما در این گزارش ها تلاش می شود تا معرفی مختصری از آنها صورت پذیرد.
در نهمین شماره از این مجموعه گزارش ها به سراغ نخستین سرود ملی رسمی جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رفتیم که در فاصله زمانی ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۱ با شعری از مرحوم ابوالقاسم حالت و آهنگسازی مرحوم محمد بیگلری پور به ملت ایران تقدیم شد. سرودی که برای آنهایی که در دهه پنجاه و شصت زیست داشتند دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرین زیادی از پس نگاه به قاب سیاه و سفید تلویزیون هایی است که سرود ملی ایران هم جزو تصاویری بود که آدم های بیشتری از زمان حاضر به تماشای آن می نشستند. یک سرود ملی میهنی آن هنگام که از جذابیت های گرافیکی و بصری آن چنانی خبری نبود این آرم درشت سازمان صدا و سیما بود که روی گیرنده ها نقش می بست و نخستین سرود ملی ایران را پیش از شروع برنامه های اندک کانال های یک و دو تلویزیون پیش روی مخاطبان قرار می داد.
درباره قصه این سرود ملی میهنی نسبتاً طولانی این که سرود «پاینده بادا ایران» به گواه آنچه در منابع اینترنتی و رسانه ای انتشار یافته، حد فاصل زمانی ۲۵ بهمن ماه تا ۱۵ اسفند ماه سال ۱۳۵۷ با شعری از مرحوم ابوالقاسم حالت به آهنگسازی مرحوم محمد بیگلری پور توسط ارکستر سمفونیک سازمان صدا و سیما ساخته شده است و در ۱۲ فروردین ماه سال ۱۳۵۸ بعد از اعلام نتیجه همه پرسی برای استقرار نظام جمهوری اسلامی در کشورمان به صورت رسمی از شبکه های مختلف تلویزیون و رادیو آن روزگار پخش شده است.
ابوالقاسم حالت شاعر نخستین سرود رسمی جمهوری اسلامی ایران از شاعران، مترجمان و محققان برجسته ادبیات معاصر کشورمان بوده است. وی بعد از تحصیلات مقدماتی و متوسطه به استخدام شرکت نفت ایران درآمد و تا زمان بازنشستگی در خدمت این سازمان بود. حالت در جوانی به فراگیری زبان های عربی و انگلیسی و فرانسه پرداخت و از سال ۱۳۱۴ به شعر و شاعری روی آورد و به شعر در چارچوب کهن و تذکره نویسی همت گماشت که دیوان حالت که مشتمل بر قطعات ادبی، مثنوی ها، قصاید، غزلیات و رباعیات است، خود نمایانگر عمق دانش ادبی این محقق است.
وی از سال ۱۳۱۷ همکاری خویش را با مجله معروف فکاهی توفیق شروع کرد و بحر طویل های خویش را با امضای هدهد میرزا و اشعارش را با اسامی مستعار خروس لاری، شوخ، فاضل مآب و ابوالعینک به چاپ می رساند. هرچند علاقه به مسائل دینی سبب شد از سال ۱۳۲۳ هر هفته چند رباعی جدی که ترجمه ای از کلمات قصار حضرت علی (ع) بود در مجله «آئین اسلام» چاپ کند.
مرحوم حالت در ترانه سرایی هم دستی توانا داشت و عموماً این ترانه ها در چارچوب فکاهی، انتقادی ضد وضعیت سیاسی و اجتماعی آن زمان بود. وی در آن سال ها با نشریات امید، تهران مصور و پیام ایرانی هم همکاری داشت و ملک الشعرا بهار او را به کنگره نویسندگان ایران دعوت کرد. وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و سرایش شعر نخستین سرود رسمی جمهوری اسلامی هم باوجود کهولت سن مدت زمانی نسبتاً طولانی با مجله گل آقا همکاری کرد.
محمد بیگلری پور هم همچون هنرمندان ارزشمند موسیقی کشورمان است که سال ۱۳۲۴ در تهران متولد شد. پدرش حسین بیگلری پور، از هنرمندان برجسته موسیقی کلاسیک بود. این هنرمند از ۴ سالگی ویلن را نزد پدر فراگرفت و از ۶ سالگی وارد هنرستان عالی موسیقی شد. وی در دوره اول متوسطه آموختن ساز ویولا را شروع کرد و هم زمان نوازندگی ترومپت فراگرفت. وی همینطور ساز فرنچ هورن را از یک استاد آلمانی به نام «اشمیدل» آموخت و با درجه عالی نوازندگی موسیقی خویش را دریافت کرد.
بیگلری پور بعد از آن به کشور انگلستان سفر کرد و در رشته آهنگسازی و رهبری ارکستر تحصیلات خویش را ادامه داد و بعد از ۴ سال فارغ التحصیل شد و به ایران بازگشت. او بعد از بازگشت به کشورش بعنوان «تک نواز» در ۴ ساز ویلن، ویولا، ترومپت و فرنچ هورن با ارکسترهای مجلسی رادیو و تلویزیون همکاری خویش را شروع کرد. کما این که در همان دوران از این هنرمند بعنوان تنها نوازندهٔ موسیقی کلاسیک ایران که قادر بود با ۴ ساز مختلف زهی و بادی تک نوازی کند یاد می کنند.
عضویت در ارکستر مجلسی رادیو و تلویزیون ملی ایران، ریاست واحد موسیقی تلویزیون ایران در سال ۱۳۵۸، مدیریت تولید موسیقی صدا و سیما در سال ۱۳۶۰، ریاست مرکز حفظ و اشاعه موسیقی در سال ۱۳۶۸، مدیریت واحد آموزش موسیقی صدا و سیما در ۱۳۷۹، تأسیس هنرستان موسیقی صدا و سیما در سال ۱۳۷۹، تأسیس گروه موسیقی دانشکده صدا و سیما در سال ۱۳۷۹، قائم مقام مرکز موسیقی صدا و سیما در سال ۱۳۸۰، مشاور رئیس مرکز موسیقی صدا و سیما در ۱۳۸۴، رهبر ارکستر سمفونیک سازمان صدا و سیما همچون فعالیتهای اجرای بیگلری پور در عرصه موسیقی است.
ساخت نخستین سرود ملی انقلاب اسلامی ایرانی، آهنگسازی سرود «۲۲ بهمن» با صدای محمد گلریز و اسفندیار قره باغی، ساخت سمفونی «در ازل»، ساخت سمفونی «انقلاب» به خوانندگی محمد گلریز، رضا شیرازی، حمیدرضا حامی، نیما مسیحا و گروه کُر، ساخت سمفونی «حضرت محمد»، ساخت سمفونی «حضرت محمد»، ساخت سمفونی «کوه»، آهنگسازی آلبوم «نقش خیال» به خوانندگی عبدالحسین مختاباد همچون فعالیتهای دیگر مرحوم بیگلری پور در عرصه موسیقی است.
مرحوم محمد بیگلری پور که ۲۷ دیماه سال ۱۳۹۱ درگذشت در رابطه با نحوه تولید و ساخت این سرود این چنین روایت کرده است که: در اسفند ماه سال ۱۳۵۷ این اثر را با شعری از آقای ابوالقاسم حالت شاعر توانمند کشورمان ساختم و در استودیو بل با سختی و مشقت فراوان ضبط کردیم و در همان زمان این اثر را به خدمت حضرت امام خمینی (ره) بردند و ایشان بعد از شنیدن آن فرمودند: این کار خوبی است و من از سازنده آن تشکر و برایتان دعا می کنم. و شاید توفیقاتی که تا کنون در زندگی هنری داشته ام به لطف دعای خیر آن روز امام بود. زمان پخش این آهنگ هم دقیقا هنگامی بود که امام در روز ۱۲ فروردین سال ۱۳۵۸ در تلویزیون فرمودند که من جمهوری اسلامی را اعلام می کنم، فوراً بعد از این سخن حضرت امام سرود جمهوری اسلامی پخش گردید و ۱۴ سال بعنوان سرود رسمی میهن اسلامی مان بود.
به هر ترتیب سرود پاینده بادا ایران تا سال ۱۳۷۱ بعنوان تنها سرود رسمی کشورمان مورد استفاده قرار می گرفت تا این که از همان سال سرودی دیگری به آهنگسازی حسن ریاحی بعنوان سرود رسمی کشورمان تولید و پخش می شود. کما این که مرحوم مشفق کاشانی در کتاب «خلوت انس» که دربرگیرنده شرح احوال و آثار و مکاتبات ادبی تنی چند از شعرای معاصر است، می نویسد: «اولین سرود جمهوری اسلامی ایران [پاینده بادا ایران]، طولانی و برای اجرا در مجامع بین الملی مناسب به نظر نمی رسید مقرر شد سرودی دیگر ساخته شود. از بین تعداد زیادی آهنگ که توسط آهنگ سازان مشهور آماده شد، تنها آهنگ حسن ریاحی که اجرای آن ۵۹ ثانیه وقت می گیرد مورد تصویب قرار گرفت. سپس از میان ده دوازده شعری که توسط شاعران شورایعالی شعر صداوسیما بر مبنای ملودی مورد بحث سروده شده بود، سرود ساعد باقری، به اتفاق آراء انتخاب و با تغییراتی جزئی آماده اجرا شد.
تمام آنچه از نخستین سرود جمهوری اسلامی ایران روایت شد بطور حتم دربرگیرنده فقط بخش کوچکی از روند تولید یکی از مهم ترین سرودهای ملی میهنی کشورمان بود که باآنکه بعدها به دلایلی همچون طولانی بودن با سرود فعلی ملی ایران تعویض شد، اما یادآوری باردیگر آن می تواند رجعتی باردیگر به سرودی باشد که روحیات آن مشتمل بر حس وطن دوستی و وطن پرستی برای ایران عزیزمان است.
منبع: pilano.ir